Ay''da beliren yamuk toz bulutunun sırrı çözüldü

Ay yüzeyi, sürekli olarak asteroit ve kuyrukluyıldız çarpışmalarından oluşan mikrometeoroitler tarafından bombalanıyor. Dünya'nın aksine bir atmosferi olmayan Ay, her gün tonlarca bu küçük uzay taşıyla karşılaşıyor. Bu çarpışmalar, Ay’ın yüzeyinde “regolit” adı verilen gri renkli toz ve taşlardan oluşan gevşek bir katman meydana getiriyor.

2015 yılında yapılan gözlemler, bu çarpışmaların Ay yüzeyinden yüzlerce mil yukarıya kadar çıkan büyük bir toz bulutu oluşturduğunu ortaya koymuştu. Ancak bu bulutun dikkate değer bir özelliği vardı: Her zaman Güneş’e bakan tarafa doğru eğik, yani asimetrikti. Tozun en yoğun olduğu bölge, gündoğumu hattı — yani karanlıkla aydınlık arasındaki keskin çizgi — yakınındaydı.

Fransa Ulusal Uzay Ajansı’nda görev yapan doktora sonrası araştırmacı Sébastien Verkercke liderliğindeki ekip, bu dengesizliğin nedenini bulmak için çalışmaya koyuldu. Önceki çalışmalar, bu eğikliğin belirli yönlerden gelen meteoroitlerin daha sık çarpmasına bağlandığını öne sürmüştü. Ancak Verkercke ve ekibi, dikkat çekici başka bir fark olduğunu fark etti: Sıcaklık.

Ay’da gündüz sıcaklığı dünyanın en sıcak noktalarının çok üzerine çıkarken, gece sıcaklığı Antarktika ortalamasının dört kat altına düşüyor. Bu da 285°C'lik dev bir sıcaklık farkı anlamına geliyor. Araştırmacılar, bu farkın toz bulutunun şekli üzerinde etkili olup olmadığını anlamak için bilgisayar simülasyonları kullandı.

Verkercke'nin ekibi, insan saçı kalınlığındaki mikrometeoroitlerin Ay tozuna çarptığı senaryoları hem 112°C (gündüz) hem de -183°C (gece öncesi) sıcaklıklar için simüle etti. Sonuçlar dikkat çekiciydi: Gündüz tarafında Yüzde 6 ila yüzde 8 oranında daha fazla toz yükseliyor ve bu toz parçacıklarının daha büyük bir kısmı yörüngedeki uydular tarafından algılanabilecek yüksekliğe ulaşıyordu.

Ayrıca, araştırma yüzeyin “fluffy” yani gevşek yapılı olduğu yerlerde çarpışmaların daha az toz kaldırdığını, daha sıkı yapılı yüzeylerde ise düşük hızlı ama daha fazla sayıda toz taneciği oluştuğunu gösterdi. Bu bulgular, Ay’daki toz bulutlarının aynı zamanda yüzey sıkılığını gösteren bir işaret olabileceğini ortaya koyuyor.