Arkeologlar Unutulmaz Keşif Yaparken Büyülenip Şaşkına Döndü

Bir zamanlar yalnızca bir tepe zannedilen, koyunların otladığı sıradan bir yerdi burası, Anadolu halkı tarafından yüzyıllar boyunca... Ama toprağın altında, insanlık tarihini baştan yazacak bir sır yatıyordu: Göbekli Tepe.

1963 yılında bölgeye gelen araştırmacılar, burayı başlangıçta "orta çağ mezarlığı" olarak değerlendirdi, ancak bir kişi, Klaus Schmidt, raporlarda farklı bir şeyler olduğunu fark etti ve tekrar geri döndü...

Ve hemen yüzeyin altında... 10 tonluk T şeklinde sütunlar, 20 metre çapında dairesel yapılar ve hayvan figürleriyle bezenmiş taşlar keşfedildi.

Radyokarbon testleri şaşırtıcı sonuçlar verdi: Bu yapıların tarihi M.Ö. 9600 yılına kadar uzanıyordu... Yazının icadından 7000 yıl önce, Stonehenge'den 6000 yıl önce!

En etkileyici kısmı ise şuydu: İnsanlar henüz tarımı bilmemekteydi! Yani, önce tarım, ardından yerleşik hayat, sonra tapınaklar şeklindeki kabulümüz, Göbekli Tepe sayesinde sorgulanmış oldu.

Metal yok. Tekerlek yok. Yazı yok. Ancak 10 tonluk sütunlar ve detaylı hayvan kabartmaları mevcuttu!

Aslanlar, tilkiler, akrepler... Hepsi taşların üzerine özenle işlenmişti.

Bölgede en az iki ana katman ortaya çıkarıldı: Katman 3: Büyük dairesel yapılar (M.Ö. 9600-8800) ve Katman 2: Daha küçük, dikdörtgen yapılar (M.Ö. 7500-6000).

2020 yılında yapılan bir araştırma, Göbekli Tepe'nin kusursuz bir eşkenar üçgen oluşturduğunu ortaya koydu. Bu, sadece taş yığmak değil, aynı zamanda ileri düzeyde bir mühendislik ve planlama gerektirdiğini gösteriyor.

Artık arkeologlar, bu alanın yalnızca bir tapınak olmadığına, aksine bölgesel bir toplanma yeri hatta tam teşekküllü bir yerleşim yeri olduğuna inanıyor. Kazılarda ortaya çıkan evler, sarnıçlar ve binlerce tahıl öğütme aleti, burada sürekli bir yaşamın varlığını gösteriyor.

Tüm bunlar bize tek bir şeyi düşündürüyor: Ya din, sanat ve topluluk duygusu tarımdan önce geldiyse? İnsanlar kutsal alanlar oluşturmak için mi bir araya geldi ve bu büyük kalabalığı besleyebilmek için mi tarımı geliştirdi?

Göbekli Tepe yalnız değil. Son yıllarda, çevrede Karahan Tepe, Boncuklu Tarla gibi benzer siteler keşfedildi.

Karahan Tepe'de insan yüzleri, gerçekçi heykeller ve semboller bulunmaktadır. Mesela oturmuş bir adam heykeli, yılan gövdeli baş figürü ve 11 devasa taş fallus gibi ilginç eserler...

Bu, insanların artık sadece hayvanları değil, kendilerini de sanatsal olarak yansıttığını gösteriyor. Belki de doğayla ilişkilerinde bir dönüm noktası... Uygarlığın en erken başlangıcı olabilir.

Kısacası, Göbekli Tepe ve benzer yapılar sadece arkeolojik alanlar değil. İnsanlığın kimliğini, düşünme biçimini ve neden bir araya geldiğini anlamamıza yardımcı olan devasa birer ipucudur.