Bu önemli buluş evrenin gizemini çözecek

Gökbilimciler, bu gizemli nesneyi B1938+666 olarak bilinen ve uzak bir galaksiden gelen ışığın, öndeki başka bir galaksi tarafından bükülmesiyle oluşan Einstein halkasında buldu. Bu fenomen, Einstein’ın 1915 yılında genel görelilik kuramı kapsamında öngördüğü “kütleçekimsel merceklenme” etkisiyle gerçekleşiyor. Işık, yerçekimi etkisiyle bükülerek halka, haç, zikzak gibi şekillere dönüşebiliyor.

1990’larda keşfedilen B1938+666, son iki bilimsel çalışmada yeniden mercek altına alındı. Ekim ayında Nature Astronomy ve Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergilerinde yayımlanan araştırmalara göre, halkadaki radyo dalgalarının bir bölümünde ince bir daralma fark edildi. Bu, ışığın yolunu bozan başka bir küçük kütlenin varlığına işaret ediyordu.

Araştırmanın ortak yazarı John McKean, “Yüksek çözünürlüklü ilk görüntüde, kütleçekimsel yayda daralma gözlemledik. Bu, arada bir başka küçük kütlenin var olduğunun açık işaretiydi” dedi. Söz konusu nesnenin, Güneş’in yaklaşık 1 milyon katı kütleye sahip olduğu tahmin ediliyor. Bu, daha önce benzer yöntemle tespit edilen en küçük nesneden bile 100 kat daha küçük.

Araştırma ekibi, bu nesneyi ABD ve Avrupa’daki radyo teleskoplarının verilerini birleştirerek keşfetti. Green Bank Teleskobu (West Virginia), Very Long Baseline Array (New Mexico) ve Avrupa VLBI ağı sayesinde, adeta Dünya büyüklüğünde bir teleskop etkisi elde edildi. Ancak elde edilen veri o kadar büyüktü ki, bilim insanları bu verileri işlemek için yeni sayısal modelleme teknikleri geliştirmek zorunda kaldı.

Max Planck Astrofizik Enstitüsü’nden Simona Vegetti, “Veriler o kadar karmaşıktı ki daha önce hiç kullanılmamış sayısal yaklaşımlar geliştirmek zorunda kaldık” dedi. Araştırmacılar nesnenin görünmeyen bir karanlık madde yığını olduğundan oldukça emin. Çünkü karanlık madde ışıkla etkileşime girmiyor ve yalnızca kütleçekimsel etkileri sayesinde tespit edilebiliyor.

Bu tür küçük ve izole karanlık madde kümeleri, kozmolojideki "soğuk karanlık madde" teorisini test etmek açısından büyük önem taşıyor. Teoriye göre karanlık madde düşük enerji seviyelerinde, yavaş hareket eden parçacıklardan oluşuyor ve yalnızca bu şekilde kümelenebiliyor.

Bugüne kadar benzer büyüklükte sadece üç karanlık madde yığını tespit edilmişti. Ancak bu yeni yöntem sayesinde, bilinen diğer Einstein halkalarında daha fazla benzer nesnenin bulunabileceği belirtiliyor. James Webb Uzay Teleskobu’nun bu halkaları tespit etmede oldukça başarılı olduğu da vurgulandı.