Gözünüz sık sık dalıyorsa sebebi bu olabilir

Araştırmada, katılımcıların bir kısmı iyi bir gece uykusu aldıktan sonra, bir kısmı ise uykusuz bir gecenin ardından test edildi. Deneylerde katılımcılardan ekranda beliren işaretlere ya da duydukları seslere mümkün olan en kısa sürede tepki vermeleri istendi.

Bu süreçte araştırmacılar, hem elektroensefalogram (EEG) başlıkları hem de fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) kullanarak beynin elektriksel aktivitesini ve fizyolojik değişimlerini izledi. Sonuçlar, uykusuz kalan bireylerin test performanslarının belirgin şekilde düştüğünü ortaya koydu.

Ancak araştırmanın en dikkat çekici bulgusu, bu dikkat dağınıklığı anlarında beyinden ani bir beyin-omurilik sıvısı (BOS) dalgasının akması oldu. Sıvı dalgası, katılımcıların dikkati yerine geldikten bir-iki saniye sonra yeniden beynin içine geri döndü. Bu durum, genellikle yalnızca derin uyku sırasında görülüyordu.

Bilim insanlarına göre, beynin bu ani sıvı hareketleri sayesinde gün içinde biriken metabolik atıkları temizlemeye çalıştığı düşünülüyor. Beyin, normalde uykuda gerçekleştirdiği bu işlemi, uykusuzluk durumunda kısa süreli kapanmalarla telafi ediyor olabilir.

Araştırmayı yöneten Zinong Yang, bu anların beyin için “uykuya duyulan yoğun ihtiyaç nedeniyle, kısa süreli bir uyku benzeri moda geçiş” olduğunu söylüyor. Beyin, dikkat ve temizlik gibi iki farklı işlev arasında gidip gelerek bir denge kurmaya çalışıyor.

Ayrıca sıvının beyinden dışarı aktığı anlarda katılımcıların göz bebeklerinde daralma, kalp atış hızında ve solunumda yavaşlama gözlemlendi. Bu fizyolojik değişimler de beynin geçici bir uyku hâline geçtiğini destekliyor.

Çalışmanın yayımlandığı Nature Neuroscience dergisinde uzmanlar, bu bulguların uykunun beyin sağlığı açısından ne kadar hayati olduğunu bir kez daha gösterdiğini vurguladı. Imperial College London’dan Bill Wisden ise, sıvı hareketlerindeki bu değişimlerin koruyucu mu yoksa zararlı mı olduğunun henüz netleşmediğine dikkat çekti.