İnsanlık 'güle güle' yok oluşa gidebilir

DİŞ tedavisinde ağrıları hissettirmemek için kullanılan, en çok da tarımdaki azot bazlı gübrelemeden oluşan Gülme Gazı’nın (Azot Oksit), dünya için sera etkisi yaratan karbonmonoksitten yüzlerce kat daha fazla tehlikeye attığı saptandı.

CO2’den 300 kat daha güçlü olan gazın hem sera etkisi yaptığı, hem de ozon tabakasını tahrip ettiği, atmosferde 100 yıldan fazla kaldığı açıklandı. Karbonmonoksit ve metandan sonra, üçüncü en önemli sera gazı olan Gülme Gazı (Azot Oksit- N2O), daha az oranda olmasına rağmen etkisi daha güçlü ve onu atmosferden uzaklaştıracak bir teknoloji de bulunmuyor.

GÖZLERDEN KAÇAN TEHLİKE

ABD’de Boston Üniversitesi, bu gazın sanayi öncesi dönemden bu yana yaklaşık yüzde 25 oranında arttığını belirledi. İsviçre Basel Üniversitesi‘nin, "sera gazları arasında gözden kaçan ağır top“ nitelemesi yaptığı bu gazın emisyonu, 2020 ve 2021’de rekor seviyeye ulaştı ve en büyük sebebi de Çin olarak belirlendi.

Çin’in tarım ve sanayi politikaları nedeniyle saldığı azot oksit emisyonları, tüm dünyanın bu tehlikeli gaz salınımının beşte birini oluşturuyor.

40 YILDA YÜZDE 40 ARTIŞ OLDU

Avrupa’nın emisyon oranı ise yüzde 30 düşüş gösterdi.

Yine de N2O emisyonları son 40 yılda yüzde 40 oranında artarken, bu azot bileşiklerinin ayrıldığı her yerde salınıyor.

Topraklarda esas olarak gübreler ve hayvan gübresi yoluyla gerçekleşirken, N2O bir yan ürün olarak çıkıyor.

Emisyonlardaki keskin artışın tek sebebi, insan faaliyetleri. Bunun dörtte üçü de tarımdan kaynaklı.

Aşırı azot gübre kullanımı buna neden oluyor. Bitkiler azotu tam ememediği için fazla azot toprağa, ardından yeraltı sularına ve okyanuslara, hava yoluyla diğer ekosistemlere karışıyor. Kirlenen ve ısınan okyanuslar da N2O üretmeye başlarken, sera etkisi de giderek artıyor.

KARADENİZ’DEKİ TABLO FARKLI

Zararlı N2O, büyük miktarda Karadeniz’de de bulunuyor. Ancak orada özel bir şey yaşanıyor ve derin, oksijensiz katmanlarda çok miktarda azot oksit üretilmesine rağmen, bunlar atmosfere karışmıyor. Orada hapsolmuş gibi duruyor. Nedeni ise, mikroarganizmaların bu tehlikeli gazı yüzeye ulaşmadan önce parçalaması. Karadeniz’de doğa, biyolojik bir filtre görev yapıyor.