Kara delikte tarihi gözlem! Bir ilk gerçekleşti

Söz konusu süper kütleli kara delik, Samanyolu’ndaki Güneşimizin 30 milyon katı büyüklüğünde ve Dünya’dan yaklaşık 130 milyon ışık yılı uzaklıktaki NGC 3783 adlı sarmal galakside bulunuyor. Kara deliğin çevresindeki maddeyi yutarak galaksinin merkezinde son derece parlak ve aktif bir bölge oluşturduğu belirtildi. Bu bölge, bir Aktif Gökada Çekirdeği (AGN) olarak tanımlanıyor.

Araştırma ekibi, kara deliğin çevresindeki maddeyi içine çekerken ani ve parlak bir X-ışını parlaması yaydığını, bu parlamanın yalnızca kısa süre görüldüğünü aktardı. Parlamanın hemen ardından ise saatte değil, saniyede ölçülen hızlarda esen rüzgârlar ortaya çıktı. Bu ultra hızlı rüzgârların bazıları saniyede 60 bin kilometreye, yani ışık hızının yüzde 20’sine ulaştı.

'DAHA ÖNCE GÖRMEMİŞTİK'

Hollanda Uzay Araştırma Merkezi’nden (SRON) araştırmacı Liyi Gu, “Daha önce bir kara deliğin bu kadar hızlı şekilde rüzgâr oluşturduğunu görmemiştik” dedi. Gu, bu rüzgârların yalnızca bir gün içinde şekillendiğini ve keşfin tamamen yeni bir süreç sunduğunu belirtti.

Ekip, bulgularını Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımladı. Araştırma, ESA’nın güçlü XMM-Newton teleskobu ile XRISM görevine ait X-ışını gözlemevi kullanılarak gerçekleştirildi. XMM-Newton parlamayı ve rüzgârların kapsamını takip ederken, XRISM rüzgârların hızını ve yapısını ayrıntılı şekilde ölçtü. ESA’dan Erik Kuulkers, bu ortak çalışmanın başarısına vurgu yaptı.

Bilim insanları, rüzgârların kara deliğin karmaşık manyetik alanının “gevşeyerek çözülmesi” sonucu oluştuğunu düşünüyor. Bu süreç, Güneş’teki koronal kütle atımlarına benzetiliyor. ESA XRISM ekibinden Matteo Guainazzi, bunun Güneş’teki püskürmelere benzediğini ancak “hayal edilemeyecek kadar büyük ölçekte” gerçekleştiğini ifade etti.

Araştırmacılara göre bu benzerlikler, süper kütleli kara deliklerin zaman zaman Güneş’e benzer davranışlar sergileyebileceğini göstererek bu devasa kozmik yapılar hakkındaki bazı sırları aralamaya yardımcı oluyor. Bilim insanları, Güneş’ten gelen koronal patlamaları 11 Kasım’da saniyede 1.500 kilometre hızla kaydetmişti; ancak uzak galaksideki rüzgârlar bunun onlarca kat fazlasına ulaştı.