İNSANLIK İÇİN DÖNÜM NOKTASI: TEKERLEĞİN EVRİMİ

M.Ö. 3900 yılında, Güneydoğu Avrupa’da bir bakır madeninde çalışan işçilerin yaşadığı zorluklar, tekerleğin evrimine zemin hazırlamış olabilir. Dar ve sıcak tünellerde ağır maden cevheri taşıyan bir madenci, sıra dışı bir düzenekle üç kat fazla yükü tek seferde taşımayı başardığında, tarih değişmeye başlamış olabilir. Bu an, yalnızca madencilikte değil, tüm insanlık tarihinde büyük bir dönüşümün başlangıcı olmuş olabilir.

Karbon tarihlemesiyle elde edilen verilere göre, bu taşıma düzenekleri, bilinen en eski tekerlekli taşıma örnekleri olabilir. Georgia Teknoloji Enstitüsü’nden uzay mühendisliği profesörü Kai James’in ekibi, bu gözlemleri yeni bir hipotezle destekliyor.

Uzun yıllardır tekerleğin ahşap silindirlerden evrimleştiği düşünülse de, bu geçişin nasıl gerçekleştiği belirsizdi. Ancak Kai James ve ekibi, silindirlerin tekerleğe dönüşümünde kapalı bir maden ortamının kilit rol oynadığını düşünüyor. Bilgisayar ortamında yapılan simülasyonlar, tekerleğin evrimini mühendislik ilkelerine göre modelleyerek, mekanik avantaj ilkesinden faydalanmayı hedefliyordu.

Simülasyonlar, yüzlerce silindir formunu karşılaştırarak, taşıma gücü ve dayanıklılık açısından en verimli tasarımı belirledi. Sonuçta algoritma, bugünkü tekerlek ve mil formunun en ideal yapı olduğuna karar verdi. Her yeni tasarım, öncekinden biraz daha başarılıydı. Bu süreçte, silindirlerin altına yerleştirilen yuvalar ve aşındırılan temas noktalarıyla, tekerleğin evrimi adım adım gerçekleşti.

Tekerleğin bir anda icat edilmediği, doğadaki canlıların evrimi gibi küçük ama etkili adımlarla ortaya çıktığı teorisi, 19. yüzyılda icat edilen bilyalı rulmanlarla da destekleniyor. Tekerleğin atası olan silindirlerle aynı prensibe dayanan bilyalar, tekerleğin evrimini sembolize ediyor ve tam bir döngü oluşturuyor.