Acil küresel çağrıda bulundular: Büyük şehirler saniyeler içinde haritadan silinebilir

Bilim insanları, Dünya'nın büyük bir volkanik patlamanın potansiyel olarak yıkıcı sonuçlarına karşı tehlikeli bir şekilde hazırlıksız olduğu konusunda uyarıyor. 

İnsanlık tarihini defalarca şekillendiren bu tür doğa olaylarının, günümüzün küresel olarak birbirine bağlı ve yoğun nüfuslu dünyasında çok daha ağır ve katastrofik sonuçlar doğurabileceği belirtiliyor.

Cenevre Üniversitesi'nden Markus Stoffel gibi önde gelen uzmanlar, acil bir küresel hazırlık çağrısında bulunarak, olası bir felaketin iklim ve toplum üzerinde yaratacağı sarsıcı etkilere dikkat çekiyor. Peki, insanlık böyle bir felaketle yüzleşmeye hazır mı? Uzmanlara göre cevap endişe verici.

Tarihin en güçlü kanıtlarından biri, 1815'te Endonezya'daki Tambora Dağı'nın patlamasıdır. Kayıtlara geçen en şiddetli volkanik olay olan bu patlama, atmosfere devasa miktarda kül ve kükürt yayarak küresel sıcaklıkların en az 1°C düşmesine neden oldu.

Bu durum, tarihe "Yazsız Yıl" olarak geçen bir iklim anomalisini tetikledi. Mevsimlerin altüst olması, dünya genelinde tarımsal üretimin çökmesine, büyük bir gıda kıtlığına ve yaygın açlığa yol açtı. Haziran ayında Avrupa ve Kuzey Amerika'ya kar yağması gibi olaylar, yaşanan insani krizin boyutunu gözler önüne serdi.

Tarihteki tek örnek Tambora değil. 1257'de Samalas Yanardağı'nın patlamasının da benzer bir küresel soğumaya neden olarak Küçük Buzul Çağı'nı başlattığı düşünülüyor. Bilim insanları, bu büyüklükteki patlamaların ortalama 600 yılda bir meydana geldiğini tahmin ediyor ve bu döngü, yeni bir felaket olasılığını ciddiye almamız gerektiğini gösteriyor.

Peki, Tambora benzeri bir patlama bugün yaşansa ne olurdu?

Sonuçlar, 19. yüzyıldakinden çok daha yıkıcı olurdu.

Anında Yıkım: Lav akıntıları, volkanik bombalar ve yoğun kül bulutları, büyük şehirleri saniyeler içinde haritadan silebilir.

Küresel Kıtlık: Patlamanın iklim üzerindeki etkisi (ani soğuma, değişen yağış düzenleri) küresel tarım sistemini çökertebilir ve trilyonlarca dolarlık ekonomik kayba neden olabilir. Lloyd's of London'ın bir analizine göre, benzer bir patlamanın sadece ilk yıldaki ekonomik maliyeti 3,4 trilyon avroyu aşabilir.

Kitlesel Göç: Dünya genelinde 800 milyondan fazla insan aktif yanardağların yakınında yaşıyor. Büyük bir patlama, tarihin en büyük ve en kaotik zorunlu göç dalgalarından birini tetikleyebilir.

Büyük volkanik patlamalar, stratosfere milyonlarca ton kükürt dioksit (SO2) gazı salar. Bu gaz, güneş ışınlarını uzaya geri yansıtan ve gezegenin yüzeyini soğutan bir aerosol tabakası oluşturur. 

1991'deki Pinatubo Yanardağı patlaması, küresel sıcaklığı birkaç yıl boyunca yaklaşık 0,5°C düşürerek bu etkinin yakın tarihli bir örneğini sunmuştur.

İnsan kaynaklı iklim değişikliği ise bu durumu daha da karmaşık hale getirebilir. New York Üniversitesi'nden Michael Rampino gibi uzmanlar, küresel ısınmanın hava sirkülasyonunu hızlandırarak volkanik aerosollerin daha geniş alanlara yayılmasına neden olabileceğini belirtiyor. Ayrıca, eriyen buzulların volkanik sistemler üzerindeki basıncı azaltarak patlama sıklığını artırma riski de bulunuyor.

Bu ciddi tehdit karşısında uzmanlar, rehavete yer olmadığı konusunda hemfikir. Atılması gereken adımlar ise net:

Gelişmiş İzleme: Patlamaları önceden tahmin edebilmek için küresel yanardağ izleme ağlarının güçlendirilmesi kritik önem taşıyor.

Kriz Protokolleri: Kapsamlı tahliye planları hazırlanmalı, gıda ve temiz su gibi temel kaynakların güvenliği için acil durum protokolleri oluşturulmalıdır.

Uluslararası İşbirliği: Bu küresel bir tehdit olduğundan, ülkeler arası koordinasyon ve ortak eylem planları hayati önem taşımaktadır.

Markus Stoffel'in de vurguladığı gibi, "Neler olabileceğini şimdiden anlamaya ve planlamaya başlamalıyız." Aksi takdirde, bir sonraki büyük patlama insanlığı tamamen hazırlıksız yakalayabilir.