Isınan denizler sessiz bir krizi tetikliyor

Denizel sıcak hava dalgaları; haftalarca, hatta bazı durumlarda yıllarca süren olağandışı yüksek deniz sıcaklıkları olarak tanımlanıyor. Araştırmacılar, bu ısınma olaylarının giderek sıklaştığını ve etkilerinin derinleştiğini vurguluyor. Örneğin bu yaz, Portekiz tarihinde en yüksek deniz sıcaklığı ölçüldü ve Akdeniz’de de rekor seviyede deniz yüzeyi sıcaklıkları kaydedildi.

Araştırmanın merkezinde, Alaska Körfezi’nde 10 yılı aşkın süredir yapılan gözlemler yer alıyor. Bölge, 2013–2015 ve 2019–2020 yılları arasında iki büyük sıcaklık dalgası yaşadı. Bu süreçte, denizlerdeki en küçük ama en hayati canlılar olan fitoplanktonların bu dalgalara nasıl tepki verdiği incelendi.

Sonuçlar, bu sıcaklık artışlarının fitoplanktonları doğrudan etkilediğini, bunun da karbonun yüzeyden derin denizlere taşınmasını sağlayan sistemin aksamasına neden olduğunu gösterdi. Bu durum, okyanusların atmosferden karbondioksit emerek oynadığı tampon rolünün zayıflamasına yol açıyor.

Miami Üniversitesi’nden Dr. Mariana Bif, bu süreci bir “konveyör bant” gibi tanımlıyor. Normalde bakteriler ve fitoplanktonlar aracılığıyla yüzeydeki karbon derin denizlere taşınıyor. Ancak denizel sıcak hava dalgaları, bu mekanizmayı bozarak karbonun okyanusta hapsolmak yerine yeniden atmosfere dönme riskini artırıyor. Bif, “Karbonu derine taşıyan bant durdu” diyor.

Bu durum sadece karbon döngüsüyle sınırlı değil. Araştırmalar, denizlerdeki ısınmanın karasal iklimi de etkilediğini, örneğin fırtına, kuraklık ve kasırgalar gibi aşırı hava olaylarını şiddetlendirdiğini ortaya koyuyor. Ayrıca mercankayalıkları ve palyaço balıkları gibi deniz canlılarının yaşadığı ekosistemler de doğrudan tehdit altında.

Bilim insanları, bu etkilerin daha iyi anlaşılabilmesi için denizlerin daha kapsamlı bir şekilde izlenmesi gerektiğini savunuyor. Monterey Bay Akvaryum Araştırma Enstitüsü’nden Dr. Ken Johnson’a göre, bir sıcak hava dalgasının ekosistem üzerindeki etkisini anlamak için olaydan önce, sırasında ve sonrasında sürekli veri toplanması şart. Johnson, bu süreci “okyanus izleme çalışmalarında bir dönüm noktası” olarak tanımlıyor.